
METODA PNF
Koncepcja metody PNF powstała w 1946 r. w Kalifornii dzięki współpracy neurofizjologa – dr. Hermana Kabata i fizjoterapeutki – Maggie Knott. Twórcy metody dostrzegli, że ruchy wykonywane w życiu codziennym nie odbywają się w jednej płaszczyźnie anatomicznej, lecz mają charakter złożony. Ruchy te przebiegają trójpłaszczyznowo, wzdłuż skośnych osi ruchu (diagonalnych) – dzięki czemu stwarzają możliwość zaktywizowania największej liczby mięśni przydatnych do wykonania określonej czynności, np. w obrębie tułowia i kończyny górnej.
PNF wykorzystuje złożone wzorce ruchowe, które są automatycznie wykonywane przez człowieka w czasie całego życia. Dokładnie opracowano i wyróżniono wzorce dla łopatki, miednicy, kończyny górnej, dolnej, tułowia i głowy. Dodatkowo określono wzorce dla równoczesnych ruchów kończyn górnych i dolnych.
Dzięki dostarczaniu przez wzorce ruchowe wyraźnych informacji do mózgu, i przez to uruchomienie mechanizmów odtwarzania lub poprawy kontroli motorycznej (tj. mobilności, stabilności, zręczności i koordynacji), możliwe jest przywracanie utraconej funkcji ruchowej. PNF ma na celu nie tylko kształtowanie czynności nerwowo-mięśniowej lokalnej, tzn. potrzebnej do wykonania określonego ruchu, ale ma także wpływać na funkcje całego układu ruchu.
W terapii wg koncepcji PNF następuje proces uczenia ruchu, rozumiany zarówno jako odtwarzanie utraconej funkcji ruchowej, jak i wielozmysłowe bodźcowanie, polegające na sumowaniu z bodźcami proprioceptywnymi różnego rodzaju pobudzeń ze środowiska zewnętrznego, takich jak bodźce dotykowe, wzrokowe, słuchowe, bodźce oddziałujące na kontrolę równowagi (np. poprzez zmienne podłoże, wykorzystanie poduszki sensomotorycznej). Wielozmysłowe bodźcowanie polega na wykorzystaniu:
-
kontaktu manualnego (odpowiedni chwyt terapeuty stymuluje receptory skóry pacjenta i dokładnie określa kierunek wykonywanego ruchu),
-
kontaktu wzrokowego (kontrola i korekcja ruchu przez pacjenta; wzmocnienie napięcia mięśniowego),
-
kontaktu słownego (uświadomienie pacjentowi określonego ruchu poprzez krótkie wyraźne komendy),
-
oporu manualnego, odpowiednio dawkowanego i dostosowanego do potrzeb pacjenta (jego zastosowanie pozwala na torowanie ruchu, uzyskanie poprawy stabilności i kontroli motorycznej, wpływa na lepszą świadomość ruchu przez pacjenta),
-
trakcji (rozciąganie/wydłużenie mięśni tułowia lub kończyn), aproksymacji (dociśnięcie powierzchni stawowych), strechingu (impuls pobudzający rozciągnięty mięsień do skurczu lub stymulujący napięty mięsień do intensywnego skurczu), co pobudza proprioreceptory znajdujące się w mięśniach, ścięgnach i torebkach stawowych.
Nauczenie prawidłowych wzorców ruchowych ma na celu zapobieganie pojawianiu się nowych lub utrwalaniu istniejących patologicznych wzorców ruchowych. Odtwarzanie prawidłowego ruchu stanowi jednocześnie działanie w kierunku normalizacji napięcia mięśniowego. Terapia metodą PNF poprawia koordynację i równowagę, zwiększa siłę i wytrzymałość mięśniową, polepsza czucie głębokie, zwiększa zakresy ruchu. Ponadto poprawia technikę wykonywania różnego rodzaju ruchów, w tym chodu.